Η ομιλία εκφωνήθηκε στην εκκλησία της Μεταμορφωσης του Σωτήρος στην Καστάνια από τον πρόεδρο του συλλόγου μας, κύριο Κων/νο Μ. Αρφάνη, για την επέτειο της ιστορικής εξόδου των Ελευθέρων Πολιορκημένων της Καστάνιας, τη νύχτα 19 προς 20 Ιουλίου του 1780. Με την ευκαιρία της επετείου τελέστηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία για την ολοκλήρωση της αποκαταστάσεως το ιστορικού ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα από την 5η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, δοξολογία για την επέτειο της εξόδου, επιμνημόσυνη δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των κτητόρων και αφιερωτών του ιστορικού ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και των ηρώων της Καστάνιας.
Σεβασμιότατε, Κύριε Βουλευτά κύριε Δαβάκη, κύριε Νομαρχιακέ σύμβουλε, κύριοι Δήμαρχοι: του δήμου Σμύνους, του δήμου Γυθείου, του δήμου Ανατολικής Μάνης,κύριε Αντιδήμαρχε του δήμου Οιτύλου,κυρία Ντουβή Ντίνα εκπρόσωπο της 5ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, εκλεκτοί προσκεκλημένοι κύριε Επιθεωρητά του Στρατού,Στρατηγοί, κύριε πτέραρχε, κύριε Υπαρχηγέ της πρώην Ασυνομίας Πόλεων, κυρία Επίτιμος Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου "Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ" κυρία Νέλλη Λαγάκου, ,κύριε πρόεδρε του πατριωτικού συνδέσμου Λακωνίας κύριε Λουκάκο, κύριοι πρόεδροι των πολιτιστικών συλλόγων Σελεγουδίου,Αγίου Νικολάου, Κόκιννων Λουρίων, Μέλισσας, Αρχοντικού, Προσηλίου, κύριε Φελλούρη, κύριε Δημακόγιαννη, αγαπητοί συγχωριανοί και συμπατριώτες, κυρίες και κύριοι.
Το χωριό μας αισθάνεται ιδιαίτερη χαρά και υπερηφάνεια που μας τιμάτε με την παρουσία σας για να γιορτάσουμε και φέτος όλοι μαζί τα ανεπανάληπτα γεγονότα που έλαβαν χώρα σε αυτό και έγραψαν ιστορία κατά το παρελθόν.
Το πρώτο γεγονός εξελίσσεται τον 13ο με 14ο αιώνα, δηλαδή το 1200 με 1300μ.Χ, που οι πρόγονοι μας, όπως φαίνεται, εγκαταστάθηκαν στη Καστάνια και είναι τότε που έθεσαν τα θεμέλια αυτού του ναού που βρισκόμαστε σήμερα και για το οποίο η 5η Ε.Β.Α. θα μας ενημερώσει σχετικά.
Το δεύτερο μεγάλο γεγονός, είναι η ηρωική έξοδος της Καστάνιας την νύκτα της 19 προς 20 Ιουλίου του 1780 που την περιγράφει στα απομνημονεύματα του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, καθόσον βρισκόταν σε ηλικία 10 ετών στους πύργους , μαζί με την οικογένειά του.
Προκαλεί θαυμασμό και δέος η θρυλική φυσιογνωμία του Καπετάνιου της Καστάνιας Παναγιώταρου Βενετσιανάκη που έζησε κατά την προεπαναστατική περίοδο 1743 -1780 και σφράγισε, με τον θάνατό του, τους αγώνες του για την ελευθερία, την πίστη του στην ορθοδοξία και στα πεπρωμένα της Ελληνικής Φυλής.
Τα τραγικά γεγονότα που οδήγησαν στον ηρωικό θάνατο του Παναγιώταρου, εξελίσσονται ως εξής:
Στις αρχές του Ιουλίου του 1780 ο Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Αβδούλ Χαμίτ ο Α', αποφασίζει πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των ελεύθερων κλεφτών της Καστάνιας για να τους συντρίψει.
Ο ιδιότυπος αυτός πόλεμος, είχε αιτία, την άρνηση του Παναγιώταρου να λάβει μέρος στην εξόντωση των Αρβανιτών το 1779,καθόσον δεν ανεχόταν οποιαδήποτε συνεργασία η συμβιβασμό με τους Τούρκους και την άρνηση του στη συνέχεια, να προσκυνήσει τους Τούρκους, που θα σήμαινε και την πλήρη υποταγή του. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης ο πατέρας του Γέρου του Μοριά αρνήθηκε και αυτός να προσκυνήσει και επέλεξε μαζί με την οικογένειά του, κοινή μοίρα με τον Παναγιώταρο.
Την επιχειρησιακή σχεδίαση αναλαμβάνει να οργανώσει ο Αρχιναύαρχος του Οθωμανικού στόλου Γαζή Χασάν Τζεζαερλής πασάς, στην δικαιοδοσία του οποίου υπαγόντουσαν τα Νησιά και η Μάνη. Στις αρχές Ιουλίου του 1780 φθάνει με την αρμάδα του στη θαλάσσια περιοχή του Γυθείου.
Η επιχείρηση ανατίθεται στον Σερασκέρη Αλήμπεη που συγκεντρώνει, οργανώνει και θέτει σε ετοιμότητα 14.000 άνδρες, εξοπλισμένους και εφοδιασμένους με κανόνια και πολεμικό υλικό.
Ο Παναγιώταρος τους περιμένει. Ο Αλήμπεης με τις στρατιωτικές του δυνάμεις, ενεργεί στη κατεύθυνση Γύθειο-Καστάνια-Καρδαμύλη (διαδρομή την οποία, ερχόμενοι, διασχίσατε δια μέσου του οδικού δικτύου, παρακάμπτοντας τον ποταμό Σμύνους) και χωρίς αντίσταση φθάνει στην Καστάνια.
Ο Παναγιώταρος, προκαλεί τον Αλήμπεη, όταν του ζήτησε να προσκυνήσει, με την αγέρωχη απάντησή του: «δεν προσκυνούμε. Θέλουμε πόλεμο και όποιος μείνει νικημένος,ας προσκυνήσει.». Από εκείνη τη στιγμή η Καστάνια πολιορκείται για 12 μερόνυχτα, από τις 08 μέχρι την 19 Ιουλίου του 1780 και οι κλέφτες δέχονται αλλεπάλληλες επιθέσεις. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι μετά από 12 ημέρες πολιορκίας, αποφασίζουν ηρωική έξοδο από τους πύργους, προς τα βουνά του Ταϋγέτου και την νύκτα της 19 προς 20 Ιουλίου του 1780, σαν αύριο, εκτελείται η ηρωική έξοδος της Καστάνιας.
Ο απολογισμός της Τουρκικής επιχειρήσεως και της εξόδου,όπως αναφέρουν συγγραφείς του παρελθόντος, ήταν: «Των Τούρκων 3.000 οι νεκροί και τραυματίες. Των πολιορκουμένων 350 οι νεκροί και οι αιχμάλωτοι. Ο Παναγιώταρος και ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης σκοτώνονται ηρωικά στον Ταϋγετο(στην Ανίνα), η οικογένεια του Παναγιώταρου ξεκληρίζεται, τα δυό του αγόρια αιχμαλωτίζονται και εξισλαμίζονται στην Κωνσταντινούπολη, ο πατέρας του Παναγιώταρου πεθαίνει με μαρτυρικό θάνατο και οι πύργοι της Καστάνιας γκρεμίζονται».
Με αυτό τον τρόπο, ο Παναγιώταρος έγραψε ιστορία, έγινε θρύλος και πέρασε στο πάνθεο των ηρώων του Ελληνισμού. Τα χώματα της Καστάνιας,βάφτηκαν και αγιάστηκαν με αίμα ηρώων και αυτά είναι η κληρονομιά της.
Ολοκληρώνοντας,θα ήθελα να μεταφέρω την αγωνία και τον προβληματισμό μας για το μέλλον της Καστάνιας ,στον δήμο Μάνης. Ευχόμαστε στον Δήμαρχο της Μάνης που θα επιλεγεί κατά τις προσεχείς Δημοτικές εκλογές από τους Μανιάτες, για τα εξής:
Να έχει όραμα για τη Μάνη και να την προβάλλει παντού, αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό,τις φυσικές της ομορφιές και την πολιτιστική της κληρονομιά.
Να μη ξεχάσει την Μικρή Καστάνια, που με την ιστορία της και τις ομορφιές της,κοσμεί από τον Ταΰγετο ψηλά, την Μάνη.
Να βοηθήσει με τις ενέργειές του για να εκπληρώσουμε το χρέος μας απέναντι στους εθνομάρτυρες της πίστεως και της ελευθερίας ώστε η προτομή και ο ανδριάντας τους να κοσμήσει το χωριό μας, για να εμπνέουν τις επερχόμενες γενιές των Μανιατών, σαν σύμβολα ηρωισμού, λεβεντιάς και αυτοθυσίας.
Σας ευχαριστώ.
Παρακαλείται η κυρία Ντουβή Ντίνα εκπρόσωπο της 5ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να λάβει τον λόγο.
Σεβασμιότατε, Κύριε Βουλευτά κύριε Δαβάκη, κύριε Νομαρχιακέ σύμβουλε, κύριοι Δήμαρχοι: του δήμου Σμύνους, του δήμου Γυθείου, του δήμου Ανατολικής Μάνης,κύριε Αντιδήμαρχε του δήμου Οιτύλου,κυρία Ντουβή Ντίνα εκπρόσωπο της 5ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, εκλεκτοί προσκεκλημένοι κύριε Επιθεωρητά του Στρατού,Στρατηγοί, κύριε πτέραρχε, κύριε Υπαρχηγέ της πρώην Ασυνομίας Πόλεων, κυρία Επίτιμος Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου "Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟΣ" κυρία Νέλλη Λαγάκου, ,κύριε πρόεδρε του πατριωτικού συνδέσμου Λακωνίας κύριε Λουκάκο, κύριοι πρόεδροι των πολιτιστικών συλλόγων Σελεγουδίου,Αγίου Νικολάου, Κόκιννων Λουρίων, Μέλισσας, Αρχοντικού, Προσηλίου, κύριε Φελλούρη, κύριε Δημακόγιαννη, αγαπητοί συγχωριανοί και συμπατριώτες, κυρίες και κύριοι.
Το χωριό μας αισθάνεται ιδιαίτερη χαρά και υπερηφάνεια που μας τιμάτε με την παρουσία σας για να γιορτάσουμε και φέτος όλοι μαζί τα ανεπανάληπτα γεγονότα που έλαβαν χώρα σε αυτό και έγραψαν ιστορία κατά το παρελθόν.
Το πρώτο γεγονός εξελίσσεται τον 13ο με 14ο αιώνα, δηλαδή το 1200 με 1300μ.Χ, που οι πρόγονοι μας, όπως φαίνεται, εγκαταστάθηκαν στη Καστάνια και είναι τότε που έθεσαν τα θεμέλια αυτού του ναού που βρισκόμαστε σήμερα και για το οποίο η 5η Ε.Β.Α. θα μας ενημερώσει σχετικά.
Το δεύτερο μεγάλο γεγονός, είναι η ηρωική έξοδος της Καστάνιας την νύκτα της 19 προς 20 Ιουλίου του 1780 που την περιγράφει στα απομνημονεύματα του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, καθόσον βρισκόταν σε ηλικία 10 ετών στους πύργους , μαζί με την οικογένειά του.
Προκαλεί θαυμασμό και δέος η θρυλική φυσιογνωμία του Καπετάνιου της Καστάνιας Παναγιώταρου Βενετσιανάκη που έζησε κατά την προεπαναστατική περίοδο 1743 -1780 και σφράγισε, με τον θάνατό του, τους αγώνες του για την ελευθερία, την πίστη του στην ορθοδοξία και στα πεπρωμένα της Ελληνικής Φυλής.
Τα τραγικά γεγονότα που οδήγησαν στον ηρωικό θάνατο του Παναγιώταρου, εξελίσσονται ως εξής:
Στις αρχές του Ιουλίου του 1780 ο Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Αβδούλ Χαμίτ ο Α', αποφασίζει πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των ελεύθερων κλεφτών της Καστάνιας για να τους συντρίψει.
Ο ιδιότυπος αυτός πόλεμος, είχε αιτία, την άρνηση του Παναγιώταρου να λάβει μέρος στην εξόντωση των Αρβανιτών το 1779,καθόσον δεν ανεχόταν οποιαδήποτε συνεργασία η συμβιβασμό με τους Τούρκους και την άρνηση του στη συνέχεια, να προσκυνήσει τους Τούρκους, που θα σήμαινε και την πλήρη υποταγή του. Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης ο πατέρας του Γέρου του Μοριά αρνήθηκε και αυτός να προσκυνήσει και επέλεξε μαζί με την οικογένειά του, κοινή μοίρα με τον Παναγιώταρο.
Την επιχειρησιακή σχεδίαση αναλαμβάνει να οργανώσει ο Αρχιναύαρχος του Οθωμανικού στόλου Γαζή Χασάν Τζεζαερλής πασάς, στην δικαιοδοσία του οποίου υπαγόντουσαν τα Νησιά και η Μάνη. Στις αρχές Ιουλίου του 1780 φθάνει με την αρμάδα του στη θαλάσσια περιοχή του Γυθείου.
Η επιχείρηση ανατίθεται στον Σερασκέρη Αλήμπεη που συγκεντρώνει, οργανώνει και θέτει σε ετοιμότητα 14.000 άνδρες, εξοπλισμένους και εφοδιασμένους με κανόνια και πολεμικό υλικό.
Ο Παναγιώταρος τους περιμένει. Ο Αλήμπεης με τις στρατιωτικές του δυνάμεις, ενεργεί στη κατεύθυνση Γύθειο-Καστάνια-Καρδαμύλη (διαδρομή την οποία, ερχόμενοι, διασχίσατε δια μέσου του οδικού δικτύου, παρακάμπτοντας τον ποταμό Σμύνους) και χωρίς αντίσταση φθάνει στην Καστάνια.
Ο Παναγιώταρος, προκαλεί τον Αλήμπεη, όταν του ζήτησε να προσκυνήσει, με την αγέρωχη απάντησή του: «δεν προσκυνούμε. Θέλουμε πόλεμο και όποιος μείνει νικημένος,ας προσκυνήσει.». Από εκείνη τη στιγμή η Καστάνια πολιορκείται για 12 μερόνυχτα, από τις 08 μέχρι την 19 Ιουλίου του 1780 και οι κλέφτες δέχονται αλλεπάλληλες επιθέσεις. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι μετά από 12 ημέρες πολιορκίας, αποφασίζουν ηρωική έξοδο από τους πύργους, προς τα βουνά του Ταϋγέτου και την νύκτα της 19 προς 20 Ιουλίου του 1780, σαν αύριο, εκτελείται η ηρωική έξοδος της Καστάνιας.
Ο απολογισμός της Τουρκικής επιχειρήσεως και της εξόδου,όπως αναφέρουν συγγραφείς του παρελθόντος, ήταν: «Των Τούρκων 3.000 οι νεκροί και τραυματίες. Των πολιορκουμένων 350 οι νεκροί και οι αιχμάλωτοι. Ο Παναγιώταρος και ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης σκοτώνονται ηρωικά στον Ταϋγετο(στην Ανίνα), η οικογένεια του Παναγιώταρου ξεκληρίζεται, τα δυό του αγόρια αιχμαλωτίζονται και εξισλαμίζονται στην Κωνσταντινούπολη, ο πατέρας του Παναγιώταρου πεθαίνει με μαρτυρικό θάνατο και οι πύργοι της Καστάνιας γκρεμίζονται».
Με αυτό τον τρόπο, ο Παναγιώταρος έγραψε ιστορία, έγινε θρύλος και πέρασε στο πάνθεο των ηρώων του Ελληνισμού. Τα χώματα της Καστάνιας,βάφτηκαν και αγιάστηκαν με αίμα ηρώων και αυτά είναι η κληρονομιά της.
Ολοκληρώνοντας,θα ήθελα να μεταφέρω την αγωνία και τον προβληματισμό μας για το μέλλον της Καστάνιας ,στον δήμο Μάνης. Ευχόμαστε στον Δήμαρχο της Μάνης που θα επιλεγεί κατά τις προσεχείς Δημοτικές εκλογές από τους Μανιάτες, για τα εξής:
Να έχει όραμα για τη Μάνη και να την προβάλλει παντού, αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό,τις φυσικές της ομορφιές και την πολιτιστική της κληρονομιά.
Να μη ξεχάσει την Μικρή Καστάνια, που με την ιστορία της και τις ομορφιές της,κοσμεί από τον Ταΰγετο ψηλά, την Μάνη.
Να βοηθήσει με τις ενέργειές του για να εκπληρώσουμε το χρέος μας απέναντι στους εθνομάρτυρες της πίστεως και της ελευθερίας ώστε η προτομή και ο ανδριάντας τους να κοσμήσει το χωριό μας, για να εμπνέουν τις επερχόμενες γενιές των Μανιατών, σαν σύμβολα ηρωισμού, λεβεντιάς και αυτοθυσίας.
Σας ευχαριστώ.
Παρακαλείται η κυρία Ντουβή Ντίνα εκπρόσωπο της 5ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να λάβει τον λόγο.
