Κύριοι Βουλευτές, κύριε αντινομάρχα, κύριε δήμαρχε του δήμου Σμύνους, κύριε αντιδήμαρχε του δήμου Οιτύλου, κύριε πρόεδρε του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Γυθείου, πανοσιολογιοτατε, κύριε γραμματέα της Καψαλείου Επιτροπής, κύριοι πρόεδροι των πολιτιστικών συλλόγων Σελεγουδίου, Αγίου Νικολάου, Κόκκινα Λουριά, Μέλισσας, Αρχοντικού, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, στρατηγοί, κύριε πτέραρχε, κύριε υπαρχηγέ της αστυνομίας πόλεων, κυρία πρόεδρος της παλλακωνικής ενώσεως, κυρία επίτιμος πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου απανταχού Καστανιωτών “Ο Παναγιώταρος” Νέλλη Λαγάκου, κυρία επίτιμο μέλος του συλλόγου μας Πιασκα Γεωργία, αγαπητοί συχωριανοί και φίλοι του χωριού μας
Σας ευχαριστούμε εκ προοϊμίου που μας τιμάτε με την παρουσία σας σε αυτήν την σεμνή τελετή για τους ήρωες του χωριού μας και της αδούλωτης Μάνης που τη δόξασαν κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας.
Βρισκόμαστε στο ηρώον του χωριού μας το οποίο ανηγέρθη το 1967 από την Καψάλειο Επιτροπή της οποίας μέλη ήταν οι αείμνηστοι Τάκης Μπανάκος, Ευάγγελος Καψάλης και Ιωάννης Καραμπέρης και χρηματοδοτήθηκε από το κληροδότημα του αείμνηστου Γεράσιμου Καψάλη του οποίου το όραμα και η επιθυμία πραγματοποιήθηκε για να τιμηθούν οι ήρωες του χωριού μας.
Για του ήρωες αυτούς που κοσμούν το πάνθεο των ηρώων του ελληνισμού βρισκόμαστε σήμερα εδώ προκειμένου να αποδώσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη τους.
Ο ήρωας Κορκοντύλος Κλαδας , αρχηγός των Μανιατών από το 1463 έως το 1481 αγωνιζόταν για την απελευθέρωση και ανεξαρτησία της ευρύτερης περιοχής της Μάνης και ολόκληρου του Μοριά.
Τον Απρίλιο του 1481 περικυκλώνεται από 10000 Τούρκους στην Καστάνια, ή Καστάνιτζα, ή Καστράνιτζα, όπως ονομαζόταν τότε, και δίνει αποφασιστική μάχη για εικοσιτέσσερις ώρες. Ο αγώνας είναι άνισος και με ηρωική έξοδο προς την Μάνη διασώζεται από τον Βασιλιά της Νεαπόλεως Φερδινάνδο και καταφεύγει στην Νεάπολη.
Η ευρύτερη περιοχή τότε ρημάχθηκε, τα χωριά λεηλατήθηκαν και σκλαβώθηκαν στα άγρια στίφη του ισλάμ. Όσοι κάτοικοι πρόλαβαν, κατέφυγαν στις σπηλιές και στα απάτητα κορφοβούνια του Ταϋγέτου από όπου εξακολούθησαν ανυποχώρητοι τον αγώνα τους.
Ο Κορκοντύλος Κλαδάς επανήλθε στην Μάνη και με τους Μανιάτες συνέχισε τον πόλεμο κατά των Τούρκων. Το 1490 έφτασε μέχρι την Χειμάρα της Ηπείρου, όπου μαχόμενος κατά των υπέρτερων τουρκικών δυνάμεων συνελήφθη και υπέστει μαρτυρικό θάνατο.
Το αίμα που χύθηκε και αγίασε τα χώματα της Καστάνιας και τα βουνά του Ταϋγέτου δεν χύθηκε μάταια. Θέριεψε την πίστη για την συνέχιση του πολέμου για την ελευθερία του Μοριά ολόκληρου,και είναι η πρώτη ενσυνείδητη ένοπλη ελληνική κίνηση, η πρώτη αντίδραση προς την Τουρκιά.
Το Ελληνικό γένος, όπως λέγει ο γέρος του Μοριά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεν υποτάχτηκε ποτέ στους Τούρκους γιατί το στρατό του τον διατήρησε στα βουνά με τους αρματωλούς και τους κλέφτες και είχε ελεύθερα κάστρα του,τη Μάνη και το Σούλι.
Από την εποχή της Βενετοκρατίας 1684-1715 η Καστάνια είχε τον ιδιαίτερο καπετάνιο της που τον εξέλεγαν οι κάτοικοί της και αυτός αποφάσιζε για πόλεμο, λάμβανε μέρος στις τοπικές συνελεύσεις και συμμετείχε σε άλλες σοβαρές υποθέσεις που απασχολούσαν την περιοχή.
Μετά το 1715, περίοδο της δεύτερης τουρκοκρατίας, το χωριό μας εξακολουθεί να έχει τον δικό του καπετάνιο και αποτελεί τον προμαχώνα ισχυρότατο και απλησίαστο για την είσοδο στην έξω Μάνη από την περιοχή της Μπαρδούνιας.
Κατά την χρονική περίοδο 1760-1780 στο χωριό είναι καπετάνιος ο Παναγιώταρος Βενετσανάκης αρχικλέφτης της κλεφτουριάς του Ταϋγέτου και ένας από τους 12 καπετάνιους της Μάνης. Ο Παναγιώταρος γεννήθηκε το 1743 στην Καστάνια. Οι γονείς του ήρθαν γύρω στα 1715 από την Ανδρούσα Μεσσηνίας,όπως καταγράφεται σε ιστορικά βιβλία. Οικοδόμησαν δύο πύργους και πυργόσπιτα. Οι πύργοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους υπογείως, είχαν οδούς διαφυγής προς διάφορες κατευθύνσεις,είχαν υψηλή τοιχοδομή με δύο ισχυρές πόρτες μία στη Δύση και μία στο Βορρά, που περιέκλειαν τον κάθε πύργο με τα πυργόσπιτα,και διέθεταν τρεχούμενο νερό. Οι πόρτες κάθε βράδυ έκλειναν και στους διαδρόμους ελευθερώνονταν άγρια σκυλιά. Επιπλέον, για την άμυνά τους χρησιμοποιούσαν πέτρες, ζεματιστό λάδι, βραστό νερό ακόμα και μελίσσια. Οι πύργοι ήταν απόρθητοι και η κατασκευή τους μέσα και έξω ήταν πολεμική. Ο πύργος του Παναγιώταρου, όπως και άλλοι της Μάνης, τραγουδήθηκαν από το Μανιάτικο λαό, όπως ακριβώς και τα παλικάρια της κλεφτουριάς. Ο πύργος του Παναγιώταρου είχε τη φήμη απόρθητου κάστρου και ήταν σύμβολο ελευθερίας και ισχύος. Ο πύργος αυτός, λίγα χαλάσματα τώρα,δεν διασώθηκε, σε αντίθεση με το Σεράι, όπως μας πληροφορεί σε βιβλίο του ο αείμνηστος Γεράσιμος Καψάλης.
Σε αυτούς τους πύργους της Μάνης από το 1779, το πιθανότερο, φιλοξενήθηκε ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης με την οικογένειά του όπου παρέμεινε μέχρι το 1780. Ο Παναγιώταρος απολάμβανε την εκτίμηση σημαντικών προσώπων, όπως του μητροπολίτη Λακεδαίμονος Ανανία Λαμπαδάρη, που τον υποστήριζε και τον συνέδεσε με τον Κολοκοτρώνη και τον Πετμετζά διά αδελφοποιίας. Επίσης, της μεγάλης οικογένειας της Μάνης Γρηγοράκηδων και κυρίως του Τζανή, ο γιος του οποίου πήρε για σύζυγο την κόρη του Παναγιώταρου Μαρία, καθώς και των Μαυρομιχαλαίων του Οιτύλου και των Τρουπάκηδων της Καρδαμύλης.
Ο Παναγιώταρος ήταν ο δάσκαλος της μάχης και του πολέμου, που και το όνομά του και το γράμμα του σκόρπαε τον τρόμο στον εχθρό όχι μόνο στους Μπαρδουνιώτες Τουρκαλβανούς αλλά και στον Μοριά ολόκληρο.
Έγινε σύμβολο της κλεφτουριάς και ο Αρχικλέφτης του Ταϋγέτου.
Στα είκοσι και πλέον χρόνια δράσεως του έγινε το φόβητρο της Τουρκιάς και ξεπέρασε τα σύνορα της Λακωνίας και κατόρθωσε να φθάσει μέχρι και στο Ναύπλιο. Ήταν ο κυρίαρχος της Πελοποννήσου, ο απροσκύνητος κλέφτης, ανυπότακτος και στρατηγικός νους.
Το 1779 που οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν τους κλέφτες για να εξοντώσουν τους Αλβανούς που μάστιζαν τον Μοριά, ο Παναγιώταρος με τον στρατηγικό νου και την ευφυΐα του προέβλεψε ότι η συμμαχία που ζητούσαν είχε απώτερο σκοπό την υποταγή και την εξόντωσή τους και για αυτό τον λόγο αρνήθηκε να λάβει μέρος. Το γεγονός αυτό εξόργισε τον Χασάν πασά με αποτέλεσμα να στείλει την αρμάδα του στο Μαραθωνήσι. Εκεί ξεμπάρκαρε 14000 στρατό, τον εφοδίασε με κανόνια και άλλο πολεμικό υλικό και τον έστειλε αμέσως με αρχηγό τον Αλήμπεη, εναντίον των κλεφτών του χωριού μας. Ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει στα απομνημονεύματά του: «μια ώρα στράτα αλάργα έστησε το ορδί. Έστειλε ο Σερασκέρης Αλήμπεης ένα γράμμα για να προσκυνήσουν και να δώσουν ενέχυρο ένα παιδί ο ένας και ένα ο άλλος και να τραβήξει χέρι από δαύτους. Αυτοί αποκρίθησαν «δεν προσκυνούμε και όποιος μείνει νικημένος ας προσκυνήσει’’». Ο Λεωνίδας ξαναζωντάνεψε στο χωριό μας και ένα νέο ‘μολών λαβέ’ αντήχησε στον Ταΰγετο και έφτασε μέχρι την Σπάρτη. Δώδεκα μέρες και δώδεκα νύχτες πολεμούσαν με ανδρεία και γενναιότητα με 150 παλικάρια χωρίς να έλθει βοήθεια από την Μάνη.
Τραγικές στιγμές, κορυφαίες ώρες. Έξω από τους δυο πύργους και τα πυργόσπιτα χιλιάδες ο εχθρός, ασφυκτικά πάνοπλος, μαινόμενος, ατελείωτος. Συνταράσσονται τα λαγκάδια, οι πλαγιές και τα βουνά του Ταϋγέτου και της Μάνης από τις κανονιές και τις βόμβες που ολημερίς σφυροκοπούσαν τους πύργους. Πόσο να βάσταγαν ακόμη, όσο και αν οι πύργοι ήταν ισχυροί. Μετά από ένα δωδεκαήμερο ασφυκτικής πολιορκίας από χιλιάδες και καθώς τα πολεμοφόδια σώνονταν, δεν τους έμεινε τίποτε άλλο και αποφάσισαν «να φύγουν διά νυκτός και να διαδράσουν και ούτω την νύκτα (σαν σήμερα πριν από 229 χρόνια) με τη δύσιν της σελήνης εξήλθον με τα ξίφη εις τας χείρας» .
Και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματα του αφηγείται: «Απεφάσισαν να φύγουν από τους πύργους. Οι πύργοι ήταν δύο και ο ένας ήταν του πατέρα του Παναγιώταρου και ο άλλος ήταν του πατέρα μου και του Παναγιώταρου. Ο πατέρας του Παναγιώταρου ήταν 80 ετών ως και η μητέρα του και μη ημπορώντας να φύγουν στο γιουρούσι με τα άλλα γυναικόπαιδα,είπε του Παναγιώταρου και του πατέρα μου:''Βάλτε φωτιά στους άλλους πύργους,εγώ μένω εδώ.''».
Και συνεχίζει ο γέρος του Μοριά: « Όταν έκαμαν το γιουρούσι έπιασαν τα βουνά οι Τούρκοι δια νυχτός. Εβασίλευσεν το φεγγάρι εις την μέσην νύκτα και βασιλέυοντος το φεγγάρι εβγήκαν. Νύκτα μικρή και δεν έλαβαν καιρό να φύγουν κατά την Μάνη. Επήγαν εις τους λόγγους και επήρε η μέρα. Τον Παναγιώταρο ζωντανό τον έπιασαν και έπειτα τον εσκότωσαν οι Μπαρδουνιώτες. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε με δύο αδέρφια Αποστόλη και Γεώργη. Εγώ, η μάνα μου, η αδελφή μου εγλίτωσαν με τα παλικάρια του πατέρα μου. ο γέρων πατέρας του Παναγιώταρου επολέμαε από τον πύργο και εμαρτύρησε το φιτίλι ο δούλος που επροσκύνησε και τον γέροντα τον έπιασαν ζωντανό. Ο καπετάν Μπέης ερώτησε: γιατί δεν προσκυνάει; «τώρα προσκυνώ, προσκυνημένο κεφάλι δεν κόβεται, του έκοψαν χέρι και πόδια, τον εκατράμησαν.» Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι 3000 ήταν οι απώλειες των Τούρκων και 350 οι νεκροί και αιχμάλωτοι πολιορκημένοι. Με το χαλασμό του Παναγιώταρου και του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη φαίνεται να ησυχάζει ο Μοριάς και να λουφάζει η κλεφτουριά, απο το 1780 εως το 1801. Ο Παναγιώταρος, όπως αναφέρει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του « ήταν γίγαντας, νέος, μαύρα μαλλιά, σόι άνθρωπος, άσπρος, 37-38 χρονών.»Ηταν ο γνήσιος εκφραστής και ενσαρκωτής του ελεύθερου και ανυπότακτου πνεύματος που χαρακτηρίζει την ελληνική φυλή. Μανιάτης, δεν υπάκουσε ποτέ σε κανέναν. Είναι άνθρωπος που παραμένει για τον Έλληνα του σήμερα και του αύριο πρότυπο λεβεντιάς και ανδρείας, φυσιογνωμία μοναδική γενναιότητας και καθήκοντος. Είναι ο άνθρωπος σύμβολο ενότητας και πατριωτισμού, συνέπειας και ετοιμότητος, σε ό, τι μπορεί να ρθει, σε ό,τι μπορεί να ανακάμψει την πορεία μας και την ιστορική θέση μας στο ιστορικό γίγνεσθαι και στο χρόνο. Η μάχη του χωριού μας με την έξοδο των τουρκομάχων ηρώων της παίρνει κάτι από την λάμψη της μάχης των Θερμοπυλών και της εξόδου του Μεσολογγίου, του χορού του Ζαλόγγου, της αυτοθυσίας της μονής του Αρκαδίου και των οχυρών της Μακεδονίας και της Θράκης και τόσων άλλων αυτοθυσιών της ελληνικής φυλής. Το αίμα που πότισε και αγίασε το χώμα του χωριού μας και της Μάνης και τρέχει το ίδιο μέσα στο δικό μας ας γίνει φως που θα φωτίζει το δρόμο της ζωής μας ώστε και εμείς περήφανα όπως οι πρόγονοί μας να τους λέμε: άμες δε εγεσόμεθα πολλώ κάρονες. (εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροί σας) Και πράγματι απο το χωριό μας προήλθαν αξιόλογοι άνθρωποι, που διακρίθηκαν σε πολλούς τομείς, αξιοθαύμαστοι βιοπαλαιστές που το τίμησαν με το μόχθο και τον ιδρώτα τους, και πολλοί από τους παραπάνω προσέφεραν όταν χρειάστηκε ακόμη και το αίμα τους για την πατρίδα και έγιναν όλοι τους φως για να φωτίζουν εμάς τους νεότερους Καστανιώτες.
Σας ευχαριστούμε εκ προοϊμίου που μας τιμάτε με την παρουσία σας σε αυτήν την σεμνή τελετή για τους ήρωες του χωριού μας και της αδούλωτης Μάνης που τη δόξασαν κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας.
Βρισκόμαστε στο ηρώον του χωριού μας το οποίο ανηγέρθη το 1967 από την Καψάλειο Επιτροπή της οποίας μέλη ήταν οι αείμνηστοι Τάκης Μπανάκος, Ευάγγελος Καψάλης και Ιωάννης Καραμπέρης και χρηματοδοτήθηκε από το κληροδότημα του αείμνηστου Γεράσιμου Καψάλη του οποίου το όραμα και η επιθυμία πραγματοποιήθηκε για να τιμηθούν οι ήρωες του χωριού μας.
Για του ήρωες αυτούς που κοσμούν το πάνθεο των ηρώων του ελληνισμού βρισκόμαστε σήμερα εδώ προκειμένου να αποδώσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη τους.
Ο ήρωας Κορκοντύλος Κλαδας , αρχηγός των Μανιατών από το 1463 έως το 1481 αγωνιζόταν για την απελευθέρωση και ανεξαρτησία της ευρύτερης περιοχής της Μάνης και ολόκληρου του Μοριά.
Τον Απρίλιο του 1481 περικυκλώνεται από 10000 Τούρκους στην Καστάνια, ή Καστάνιτζα, ή Καστράνιτζα, όπως ονομαζόταν τότε, και δίνει αποφασιστική μάχη για εικοσιτέσσερις ώρες. Ο αγώνας είναι άνισος και με ηρωική έξοδο προς την Μάνη διασώζεται από τον Βασιλιά της Νεαπόλεως Φερδινάνδο και καταφεύγει στην Νεάπολη.
Η ευρύτερη περιοχή τότε ρημάχθηκε, τα χωριά λεηλατήθηκαν και σκλαβώθηκαν στα άγρια στίφη του ισλάμ. Όσοι κάτοικοι πρόλαβαν, κατέφυγαν στις σπηλιές και στα απάτητα κορφοβούνια του Ταϋγέτου από όπου εξακολούθησαν ανυποχώρητοι τον αγώνα τους.
Ο Κορκοντύλος Κλαδάς επανήλθε στην Μάνη και με τους Μανιάτες συνέχισε τον πόλεμο κατά των Τούρκων. Το 1490 έφτασε μέχρι την Χειμάρα της Ηπείρου, όπου μαχόμενος κατά των υπέρτερων τουρκικών δυνάμεων συνελήφθη και υπέστει μαρτυρικό θάνατο.
Το αίμα που χύθηκε και αγίασε τα χώματα της Καστάνιας και τα βουνά του Ταϋγέτου δεν χύθηκε μάταια. Θέριεψε την πίστη για την συνέχιση του πολέμου για την ελευθερία του Μοριά ολόκληρου,και είναι η πρώτη ενσυνείδητη ένοπλη ελληνική κίνηση, η πρώτη αντίδραση προς την Τουρκιά.
Το Ελληνικό γένος, όπως λέγει ο γέρος του Μοριά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, δεν υποτάχτηκε ποτέ στους Τούρκους γιατί το στρατό του τον διατήρησε στα βουνά με τους αρματωλούς και τους κλέφτες και είχε ελεύθερα κάστρα του,τη Μάνη και το Σούλι.
Από την εποχή της Βενετοκρατίας 1684-1715 η Καστάνια είχε τον ιδιαίτερο καπετάνιο της που τον εξέλεγαν οι κάτοικοί της και αυτός αποφάσιζε για πόλεμο, λάμβανε μέρος στις τοπικές συνελεύσεις και συμμετείχε σε άλλες σοβαρές υποθέσεις που απασχολούσαν την περιοχή.
Μετά το 1715, περίοδο της δεύτερης τουρκοκρατίας, το χωριό μας εξακολουθεί να έχει τον δικό του καπετάνιο και αποτελεί τον προμαχώνα ισχυρότατο και απλησίαστο για την είσοδο στην έξω Μάνη από την περιοχή της Μπαρδούνιας.
Κατά την χρονική περίοδο 1760-1780 στο χωριό είναι καπετάνιος ο Παναγιώταρος Βενετσανάκης αρχικλέφτης της κλεφτουριάς του Ταϋγέτου και ένας από τους 12 καπετάνιους της Μάνης. Ο Παναγιώταρος γεννήθηκε το 1743 στην Καστάνια. Οι γονείς του ήρθαν γύρω στα 1715 από την Ανδρούσα Μεσσηνίας,όπως καταγράφεται σε ιστορικά βιβλία. Οικοδόμησαν δύο πύργους και πυργόσπιτα. Οι πύργοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους υπογείως, είχαν οδούς διαφυγής προς διάφορες κατευθύνσεις,είχαν υψηλή τοιχοδομή με δύο ισχυρές πόρτες μία στη Δύση και μία στο Βορρά, που περιέκλειαν τον κάθε πύργο με τα πυργόσπιτα,και διέθεταν τρεχούμενο νερό. Οι πόρτες κάθε βράδυ έκλειναν και στους διαδρόμους ελευθερώνονταν άγρια σκυλιά. Επιπλέον, για την άμυνά τους χρησιμοποιούσαν πέτρες, ζεματιστό λάδι, βραστό νερό ακόμα και μελίσσια. Οι πύργοι ήταν απόρθητοι και η κατασκευή τους μέσα και έξω ήταν πολεμική. Ο πύργος του Παναγιώταρου, όπως και άλλοι της Μάνης, τραγουδήθηκαν από το Μανιάτικο λαό, όπως ακριβώς και τα παλικάρια της κλεφτουριάς. Ο πύργος του Παναγιώταρου είχε τη φήμη απόρθητου κάστρου και ήταν σύμβολο ελευθερίας και ισχύος. Ο πύργος αυτός, λίγα χαλάσματα τώρα,δεν διασώθηκε, σε αντίθεση με το Σεράι, όπως μας πληροφορεί σε βιβλίο του ο αείμνηστος Γεράσιμος Καψάλης.
Σε αυτούς τους πύργους της Μάνης από το 1779, το πιθανότερο, φιλοξενήθηκε ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης με την οικογένειά του όπου παρέμεινε μέχρι το 1780. Ο Παναγιώταρος απολάμβανε την εκτίμηση σημαντικών προσώπων, όπως του μητροπολίτη Λακεδαίμονος Ανανία Λαμπαδάρη, που τον υποστήριζε και τον συνέδεσε με τον Κολοκοτρώνη και τον Πετμετζά διά αδελφοποιίας. Επίσης, της μεγάλης οικογένειας της Μάνης Γρηγοράκηδων και κυρίως του Τζανή, ο γιος του οποίου πήρε για σύζυγο την κόρη του Παναγιώταρου Μαρία, καθώς και των Μαυρομιχαλαίων του Οιτύλου και των Τρουπάκηδων της Καρδαμύλης.
Ο Παναγιώταρος ήταν ο δάσκαλος της μάχης και του πολέμου, που και το όνομά του και το γράμμα του σκόρπαε τον τρόμο στον εχθρό όχι μόνο στους Μπαρδουνιώτες Τουρκαλβανούς αλλά και στον Μοριά ολόκληρο.
Έγινε σύμβολο της κλεφτουριάς και ο Αρχικλέφτης του Ταϋγέτου.
Στα είκοσι και πλέον χρόνια δράσεως του έγινε το φόβητρο της Τουρκιάς και ξεπέρασε τα σύνορα της Λακωνίας και κατόρθωσε να φθάσει μέχρι και στο Ναύπλιο. Ήταν ο κυρίαρχος της Πελοποννήσου, ο απροσκύνητος κλέφτης, ανυπότακτος και στρατηγικός νους.
Το 1779 που οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν τους κλέφτες για να εξοντώσουν τους Αλβανούς που μάστιζαν τον Μοριά, ο Παναγιώταρος με τον στρατηγικό νου και την ευφυΐα του προέβλεψε ότι η συμμαχία που ζητούσαν είχε απώτερο σκοπό την υποταγή και την εξόντωσή τους και για αυτό τον λόγο αρνήθηκε να λάβει μέρος. Το γεγονός αυτό εξόργισε τον Χασάν πασά με αποτέλεσμα να στείλει την αρμάδα του στο Μαραθωνήσι. Εκεί ξεμπάρκαρε 14000 στρατό, τον εφοδίασε με κανόνια και άλλο πολεμικό υλικό και τον έστειλε αμέσως με αρχηγό τον Αλήμπεη, εναντίον των κλεφτών του χωριού μας. Ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει στα απομνημονεύματά του: «μια ώρα στράτα αλάργα έστησε το ορδί. Έστειλε ο Σερασκέρης Αλήμπεης ένα γράμμα για να προσκυνήσουν και να δώσουν ενέχυρο ένα παιδί ο ένας και ένα ο άλλος και να τραβήξει χέρι από δαύτους. Αυτοί αποκρίθησαν «δεν προσκυνούμε και όποιος μείνει νικημένος ας προσκυνήσει’’». Ο Λεωνίδας ξαναζωντάνεψε στο χωριό μας και ένα νέο ‘μολών λαβέ’ αντήχησε στον Ταΰγετο και έφτασε μέχρι την Σπάρτη. Δώδεκα μέρες και δώδεκα νύχτες πολεμούσαν με ανδρεία και γενναιότητα με 150 παλικάρια χωρίς να έλθει βοήθεια από την Μάνη.
Τραγικές στιγμές, κορυφαίες ώρες. Έξω από τους δυο πύργους και τα πυργόσπιτα χιλιάδες ο εχθρός, ασφυκτικά πάνοπλος, μαινόμενος, ατελείωτος. Συνταράσσονται τα λαγκάδια, οι πλαγιές και τα βουνά του Ταϋγέτου και της Μάνης από τις κανονιές και τις βόμβες που ολημερίς σφυροκοπούσαν τους πύργους. Πόσο να βάσταγαν ακόμη, όσο και αν οι πύργοι ήταν ισχυροί. Μετά από ένα δωδεκαήμερο ασφυκτικής πολιορκίας από χιλιάδες και καθώς τα πολεμοφόδια σώνονταν, δεν τους έμεινε τίποτε άλλο και αποφάσισαν «να φύγουν διά νυκτός και να διαδράσουν και ούτω την νύκτα (σαν σήμερα πριν από 229 χρόνια) με τη δύσιν της σελήνης εξήλθον με τα ξίφη εις τας χείρας» .
Και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματα του αφηγείται: «Απεφάσισαν να φύγουν από τους πύργους. Οι πύργοι ήταν δύο και ο ένας ήταν του πατέρα του Παναγιώταρου και ο άλλος ήταν του πατέρα μου και του Παναγιώταρου. Ο πατέρας του Παναγιώταρου ήταν 80 ετών ως και η μητέρα του και μη ημπορώντας να φύγουν στο γιουρούσι με τα άλλα γυναικόπαιδα,είπε του Παναγιώταρου και του πατέρα μου:''Βάλτε φωτιά στους άλλους πύργους,εγώ μένω εδώ.''».
Και συνεχίζει ο γέρος του Μοριά: « Όταν έκαμαν το γιουρούσι έπιασαν τα βουνά οι Τούρκοι δια νυχτός. Εβασίλευσεν το φεγγάρι εις την μέσην νύκτα και βασιλέυοντος το φεγγάρι εβγήκαν. Νύκτα μικρή και δεν έλαβαν καιρό να φύγουν κατά την Μάνη. Επήγαν εις τους λόγγους και επήρε η μέρα. Τον Παναγιώταρο ζωντανό τον έπιασαν και έπειτα τον εσκότωσαν οι Μπαρδουνιώτες. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε με δύο αδέρφια Αποστόλη και Γεώργη. Εγώ, η μάνα μου, η αδελφή μου εγλίτωσαν με τα παλικάρια του πατέρα μου. ο γέρων πατέρας του Παναγιώταρου επολέμαε από τον πύργο και εμαρτύρησε το φιτίλι ο δούλος που επροσκύνησε και τον γέροντα τον έπιασαν ζωντανό. Ο καπετάν Μπέης ερώτησε: γιατί δεν προσκυνάει; «τώρα προσκυνώ, προσκυνημένο κεφάλι δεν κόβεται, του έκοψαν χέρι και πόδια, τον εκατράμησαν.» Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι 3000 ήταν οι απώλειες των Τούρκων και 350 οι νεκροί και αιχμάλωτοι πολιορκημένοι. Με το χαλασμό του Παναγιώταρου και του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη φαίνεται να ησυχάζει ο Μοριάς και να λουφάζει η κλεφτουριά, απο το 1780 εως το 1801. Ο Παναγιώταρος, όπως αναφέρει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του « ήταν γίγαντας, νέος, μαύρα μαλλιά, σόι άνθρωπος, άσπρος, 37-38 χρονών.»Ηταν ο γνήσιος εκφραστής και ενσαρκωτής του ελεύθερου και ανυπότακτου πνεύματος που χαρακτηρίζει την ελληνική φυλή. Μανιάτης, δεν υπάκουσε ποτέ σε κανέναν. Είναι άνθρωπος που παραμένει για τον Έλληνα του σήμερα και του αύριο πρότυπο λεβεντιάς και ανδρείας, φυσιογνωμία μοναδική γενναιότητας και καθήκοντος. Είναι ο άνθρωπος σύμβολο ενότητας και πατριωτισμού, συνέπειας και ετοιμότητος, σε ό, τι μπορεί να ρθει, σε ό,τι μπορεί να ανακάμψει την πορεία μας και την ιστορική θέση μας στο ιστορικό γίγνεσθαι και στο χρόνο. Η μάχη του χωριού μας με την έξοδο των τουρκομάχων ηρώων της παίρνει κάτι από την λάμψη της μάχης των Θερμοπυλών και της εξόδου του Μεσολογγίου, του χορού του Ζαλόγγου, της αυτοθυσίας της μονής του Αρκαδίου και των οχυρών της Μακεδονίας και της Θράκης και τόσων άλλων αυτοθυσιών της ελληνικής φυλής. Το αίμα που πότισε και αγίασε το χώμα του χωριού μας και της Μάνης και τρέχει το ίδιο μέσα στο δικό μας ας γίνει φως που θα φωτίζει το δρόμο της ζωής μας ώστε και εμείς περήφανα όπως οι πρόγονοί μας να τους λέμε: άμες δε εγεσόμεθα πολλώ κάρονες. (εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροί σας) Και πράγματι απο το χωριό μας προήλθαν αξιόλογοι άνθρωποι, που διακρίθηκαν σε πολλούς τομείς, αξιοθαύμαστοι βιοπαλαιστές που το τίμησαν με το μόχθο και τον ιδρώτα τους, και πολλοί από τους παραπάνω προσέφεραν όταν χρειάστηκε ακόμη και το αίμα τους για την πατρίδα και έγιναν όλοι τους φως για να φωτίζουν εμάς τους νεότερους Καστανιώτες.
“Αιωνία σας η μνήμη αθάνατοι ήρωες”
“Ζήτω η Καστάνια,Ζήτω η Μάνη,Ζήτω η Ελλάδα”
“Ζήτω η Καστάνια,Ζήτω η Μάνη,Ζήτω η Ελλάδα”
Η ομιλία εκφωνήθηκε απο τον πρόεδρο του συλλόγου μας, Κων/νο Μ.Αρφάνη στο μνημείο Ηρώων του χωριού μας στις 19/7/09
